“Vertrouw niet op je intuïtie, die maakt meer kapot dan je lief is”, stelt rechtspsycholoog Harald Merckelbach in zijn nieuwste boek. Is dit een wijze les die managers en bestuurders ter harte moeten nemen?

De psychologie onderscheidt twee manieren van denken. Nobelprijswinnaar Kahneman noemt deze systeem 1 en systeem 2.  Systeem 1 is snel, instinctief en emotioneel. Systeem 2 is langzamer, weloverwogen en logisch. Je zou kunnen zeggen het intuïtieve versus het rationele denken.
Met het intuïtieve denken bepaal je in een split-second of je degene die naast je gaat zitten in de tram vertrouwt, of niet. Met het rationele denken weeg je de voor- en nadelen van het oversluiten van je hypotheek zorgvuldig af.
De realiteit is dat we als mens zo’n 90% van de tijd intuïtief denken en oordelen.

Tot zover de theorie, nu Merckelbach. Hij waarschuwt voor de sterke voorkeur die mensen hebben voor systeem 1. We hebben onmiddellijk een intuïtief antwoord klaar en klampen ons daaraan vast. Hij stelt dat dit met name voor professionals als rechters en artsen erg gevaarlijk is. Tunnelvisie ligt op de loer als de intuïtie zegeviert.

Hoe zit dat voor managers en bestuurders?, vraag ik me af. Is intuïtie ook bij managers en bestuurders te zeer leidend in het denken en oordelen?
De hele dag door vel je als leider oordelen van klein tot groot.
Ga ik me bemoeien met het conflict tussen die twee, of toch niet?
Neem ik deze ervaren kandidaat aan of toch die andere, met die frisse ideeën?
Moeten we gaan fuseren met die concurrent, of zelfstandig verder gaan?

Overtuiging en daadkracht zijn eigenschappen die onze maatschappij waardeert in leiders. Je ziet dan ook dat bestuurders vaak snel en intuïtief tot hun oordelen komen en daarbij overtuigd zijn van het eigen gelijk. Daar is vaak niks mee, maar soms ook wel.
Leiders moeten vaak in het moment reageren op onverwachte situaties. Als twee MT-leden in een overleg een felle ruzie krijgen dan kun je als bestuurder niet op een pauze-knop drukken, een uurtje na gaan denken, om vervolgens te reageren.
Maar dat wil niet zeggen dat het intuïtieve denken maar ‘ongecontroleerd’ moet zegevieren.

Ik ben ervan overtuigd dat het vermogen je oordeel uit te stellen een van de belangrijkste eigenschappen van een sterke leider is. Het risico van het intuïtieve denken van systeem 1 is dat je op basis van vooroordelen te snel een standpunt inneemt en daar niet meer vanaf stapt. Ook niet als dat tot een beter besluit of een betere keuze zou leiden. Want dat zie je niet.
Systeem 1 hoeft echt niet ‘uitgezet’ te worden. Het zorgt ervoor dat we snel kunnen beslissen in het leven van alledag en dat is nuttig. Maar systeem 2 zorgt ervoor dat een leider bij complexere vraagstukken niet op snelle (voor)oordelen vaart. De waarde daarvan lijkt mij evident.

Kan de intuïtie van de manager of bestuurder bij het grof vuil, zoals Merckelbach lijkt te suggereren?
Nee, dat niet. Maar ik pleit absoluut voor ruim baan voor het rationele denken. Lang leve het kritisch onderzoeken van eigen en elkaars aannames, overtuigingen en standpunten. Opdat weloverwogen keuzes en bezielde besluiten de norm mogen worden!

 

NB: Hoe kan rationeel denken tot bezielde besluiten leiden?, vraag je je nu misschien af.
Lees meer hierover in mijn volgende blog!

Wil je hiermee aan de slag in je organisatie, maar vraag je je af hoe?
Ik help graag!

Ingrid Geerts – Denken en Doen
Ingrid@IngridGeerts.nl
06-21812904