Leiders in Silicon Valley, de omgeving die bekend staat om zijn ultra competitieve cultuur, hebben na experimenten met psychedelica en het slapen in fasen een nieuwe partner gevonden om hun denken te stimuleren: de praktisch filosoof.
Andrew Taggert, succesvol Practical Philosopher in de Verenigde Staten, heeft in Silicon Valley diverse bedrijven geholpen het onderscheid te maken tussen ‘bullshit en dat waar het werkelijk om gaat’: “Philosophers arrive on the scene at the moment when bullshit can no longer be tolerated. We articulate that bullshit and stop it from happening.”
Filosofie, anders dan andere disciplines die ingehuurd worden bij het vlot trekken van in zwaar weer verkerende bedrijven (zoals economie, bedrijfskunde en psychologie), neemt geen eigen vooronderstellingen mee. De praktisch filosoof zet aan tot kritisch denken op basis van rede en logica, om illusies die leiders zich voorhouden te ontmaskeren.
Fundament van het probleem
Ook in Nederland bieden praktisch filosofen hun diensten aan aan leiders binnen organisaties die het lef hebben te kijken naar de vragen die er echt toe doen. Zo helpen Ariane van Heijningen en Ingrid Geerts leiders en teams binnen organisaties bij kritisch denkonderzoek.
Een groot voordeel is dat je als leider niet van tevoren de oplossing van de specialist die je inhuurt al kunt inschatten, of zelfs ongewild kunt sturen omdat je weet dat het slecht functionerende verkoopteam door de organisatiepsycholoog anders ‘geholpen’ wordt dan door de marketingspecialist. Je denkt (onbewust) de oplossing dus eigenlijk al vrij aardig in beeld te hebben. Er is alleen een externe voor nodig die het ‘komt doen’.
Geerts en Van Heijningen stellen: Als klant van een goede praktisch filosoof weet je van tevoren niet welke oplossing het gaat worden. Je wordt gedwongen te kijken naar het begin. Naar de fundamenten van het probleem: Wat is ‘slecht functioneren’ eigenlijk? Waar blijkt dat uit? Is het hetzelfde als, of oorzaak, of gevolg van lage verkoopcijfers? Welke eerdere ingrepen hebben niet geholpen? Wat zegt dat over het probleem? Past wat en hoe we verkopen echt bij wie we in essentie als organisatie willen zijn?
De juiste vragen
Praktisch filosofen richten zich op het identificeren en ontleden van illusies door het stellen van de juiste vragen. Andrew Taggert bevestigt dat zijn vragen “unrelentingly annoying” kunnen zijn, maar uiteindelijk de klant verder helpen: “The process allows us to cut through the bullshit and see what is really going on.”
Grondig onderzoek naar het probleem, voordat je aan de oplossing gaat werken, is daarbij cruciaal. Er negen van de tien keer achter komend dat je het probleem dacht helder te hebben, maar het niet hebt. Het is de taak van de praktisch filosoof helderheid te helpen scheppen in complexe vraagstukken. Vanuit die helderheid kan er aan daadwerkelijke oplossingen gewerkt worden. Wellicht moeten de organisatiepsycholoog of marketingspecialist alsnog worden ingehuurd, maar hun impact zal veel groter zijn.
Betere beslissingen
Kritische reflectie leidt tot betere business beslissingen. Een echte leider is volgens Van Heijningen en Geerts bij uitstek een kritisch onderzoeker. Goed denkonderzoek is de basis voor iedere succesvolle bestuurder of manager. De beslissingen volgen daarna ‘als vanzelf’.
Peter Thiel, de investeringskapitalist achter successen zoals Paypal en Facebook, herkent de waarde van goed denkonderzoek. Het durven denken. Het kunnen verantwoorden van beslissingen die tegen de conventie ingaan. Het is, aldus Thiel, een vaardigheid waarover iedere ondernemer die een eigen succesvolle weg in wil slaan, zou moet beschikken:
“Convention cannot be a shortcut for truth. Silicon Valley is filled with conventional thinking… The question of thinking for yourself and breaking convention is very important in Silicon Valley and other places.”
Ingrid Geerts en Ariane van Heijningen
Bovenstaand artikel verscheen op 23 november 2017 in het vakblad Personeelbeleid in een themanummer over leiderschap.
Nieuwsgierig geworden?
Kom dan op 29 maart naar de workshop:
Illusies ontmaskeren: scherp denken voor leiders en hun organisaties
Begin de lente op een frisse manier met deze inspirerende workshop en ondervind aan den lijve wat scherp denken vanuit de praktische filosofie kan betekenen voor jouw organisatie.